टीकापुर, कात्तिक ५
पछिल्लो समय टीकापुर प्राविधिक शिक्षाको ‘हब’ बन्दै गएको छ । यहाँ विभिन्न पाँचवटा संस्थाले माविदेखी स्नातक तहसम्मको प्राविधिक शिक्षा दिईरहेका छन । प्राविधिक शिक्षा प्रति विद्यार्थी र अभिभावकको आकर्षण समेत बढेको पाईएको छ ।

प्राविधिक शिक्षा तथा व्यावशायिक तालिम परिषद (सिटिईभिटी) द्वारा सञ्चालित टीकापुर पोलिटेक्निक इन्स्टिच्यूटले सबैभन्दा धेरै विद्यार्थीलाई प्राविधिक शिक्षा दिईरहेको छ । यहाँ ४३४ जना विद्यार्थी अध्ययनरत छन भने ८० जनाले अध्ययन पूरा गरिसकेका छन । यो वर्ष मात्रै १६८ जना थप विद्यार्थी भर्ना हुने प्रमुख टेकेन्द्रबहादुर थापाले जानकारी दिए । यहाँ अध्ययनरत ८० प्रतिशत विद्यार्थी सुदूरपश्चिमका विभिन्न जिल्ला र २० प्रतिशत त्यस बाहेकका जिल्लाबाट आउने गरेका छन ।

इन्स्टिच्यूटले विभिन्न चारवटा विषयमा अध्यापन गराईरहेको छ । जसमध्ये डिप्लोमा इन एग्रिकल्चर (पशु विज्ञान), डिप्लोमा इन एग्रिकल्चर (बाली विज्ञान), डिप्लोमा इन सिभिल इञ्जिनियरिङ र डिप्लोमा इन फरेष्ट्री रहेका छन । यी सबै तीनवर्षे कोर्ष हुन ।

यसका साथै इन्स्टिच्यूटले कृषि, पशुविज्ञान, टेलरिङ, ब्यूटिसियन, बेमौषमी तरकारी खेती, निर्माणसँगै स्थानीयको माग अनुसार छोटो अवधिका विभिन्न सीप सम्बन्धी तालिम समेत प्रदान गर्दै आएको प्रमुख थापा बताउँछन । उनी टीकापुरलाई प्राविधिक शिक्षाको उर्बरभूमि बताउँछन ।

टीकापुर नगरपालिका–१ स्थित कर्णाली माविले शिक्षा मन्त्रालय र प्राविधिक शिक्षा तथा व्यावशायिक तालिम परिषद (सिटिईभिटी) दुवैको प्राविधिक शिक्षा अध्यापन गराईरहेको छ । विद्यालयले शिक्षा मन्त्रालय अन्र्तगतको कक्षा ९ देखी १२ सम्म सिभिल इन्जिनियरिङ र सिटिईभिटीको १८ महिने र ३ वर्षे बाली विज्ञान पढाईरहेको प्रधानाध्यापक धर्मराज शर्माले जानकारी दिए ।

उनका अनुसार कक्षा ९ देखी १२ सम्म प्रत्येक कक्षामा ४८/४८ जना अध्ययनरत छन । त्यस्तै ४० जनाले १८ महिने बाली विज्ञान अन्र्तगतको पढाई पूरा गरेका छन भने तीनवर्षे बाली अन्र्तगत ४०/४० जना अध्ययनरत छन । तीनवर्षे बाली विज्ञान अन्र्तगत विद्यालयमा दोस्रो वर्षको पढाई भैरहेको प्रधानाध्यापक शर्माले बताए ।

विद्यालयले प्राविधिक शिक्षा सुरु गरेपछि टाढाटाढाबाट विद्यार्थी आउन थालेका छन । प्रधानाध्यापक शर्माका अनुसार कैलाली मात्रै नभई बाह्य जिल्लाबाट समेत विद्यार्थी आउने गरेका छन । उनले सुदूरपश्चिम प्रदेशका पहाडी जिल्ला बाजुरा, डडेल्धुरा, अछामबाट समेत विद्यार्थी प्राविधिक शिक्षा पढ्न आएको जानकारी दिए ।

‘प्राविधिक शिक्षा पढेपछि हातमा सीप हुन्छ भन्ने विश्वास छ’ उनले भने–‘त्यही भएर पछिल्लो समय आकर्षण बढेको छ ।’

टीकापुरस्थित सामुदायिक स्वास्थ्य इन्स्टिच्यूटले विगत लामो समयदेखी प्राविधिक शिक्षा पढाईरहेको छ । उसले सिएमए र भेटेनरी तर्फ धेरै विद्यार्थी उत्पादन गरेको छ । हाल सो संस्थामा सिएमएतर्फ ४० र भेटेनरीतर्फ १२ जना विद्यार्थी अध्ययनरत छन ।

संस्थाका अध्यक्ष बिर्ष शाहले भेटेनरीतर्फ यो वर्ष ११ जना भर्ना भएको जानकारी दिए । उनले सिएमएतर्फको भर्ना प्रकृया भने विविध कारणले रोकिएको बताए । यो स्थानीयले आफ्नै पहलमा स्थापना गरेको संस्था हो ।

यतिमात्रै हैन टीकापुरमा दुईवटा विश्वविद्यालयले स्नातक तहको प्राविधिक शिक्षा सञ्चालन गर्दै आएका छन । यसरी स्नातक तहको प्राविधिक शिक्षा सञ्चालन गर्नेमा चितवनको रामपुरस्थित कृषि तथा वन विज्ञान विश्वविद्यालय र सुदूरपश्चिमाञ्चल विश्वविद्यालय छन ।

रामपुरस्थित कृषि तथा वन विज्ञान विश्वविद्यालयको आंगिक क्याम्पसका रुपमा टीकापुर प्राकृतिक स्रोत व्यवस्थापन कलेज सञ्चालन भैरहेको छ । उसले ५४/५४ जनाको संख्यामा तीनवटा ब्याचलाई अध्यापन गराईरहेको क्याम्पस प्रमुख ओम प्रकाश सिँहले जानकारी दिए । उनले आफ्नो पाठ्यक्रममा कृषि सम्बन्धी प्राविधिक शिक्षा मात्रै रहेको बताए ।

‘हामी कृषिको दक्ष प्राविधिक जनशक्ति उत्पादनको क्रममा छौं’ उनले भने–‘यो जनशक्ति स्वदेशमा मात्रै हैन विदेशमा समेत खपत हुनेछ ।’

कञ्चनपुरको महेन्द्रनगरमा केन्द्रिय कार्यालय रहेको सुदूरपश्चिमाञ्चल विश्वविद्यालयले त कृषि विज्ञान संकाय अन्र्तगतको डिन कार्यालय नै टीकापुरमा स्थापना गरेको छ । उसले आफ्नो आंगिक क्याम्पस टीकापुर बहुमुखी क्याम्पस हाताभित्रै डिन कार्यालय सञ्चालन गर्दै आएको छ ।

डिन कार्यालयका प्रमुख लालप्रसाद अमगाईले पहिलो वर्षमा ९४ र दोस्रो वर्षमा ९५ जना अध्ययनरत रहेको बताए । उनले ती विद्यार्थी ३९ जिल्लाबाट आएको बताए । ‘प्राविधिक शिक्षाका लागि टीकापुरले देशकै ध्यान खिचेको छ’ उनले भने–‘यो निकै सम्भावना भएको ठाउँ हो ।’

उनले आगामी दिनमा वन, माछा, भेटेनरी लगायतको पढाई सञ्चालनका लागि गहृकार्य भैरहेको जानकारी दिए । उनले ५ वर्षे कार्ययोजना सहित मन्त्रालयमा प्रस्ताव पेश गरिसकेको बताए । उनले प्रस्ताव स्विकृत भए प्राविधिक शिक्षामा टीकापुरले अझ फड्को मार्ने बताए ।

प्राविधिक शिक्षा प्रति आम अभिभावक र विद्यार्थीको आकर्षण बढेसँगै टीकापुरले समेत चर्चा कमाउन थालेको छ । यहाँ देशका विभिन्न जिल्लाबाट विद्यार्थी पढ्न आउन थालेका छन । जसले यहाँको आर्थिक सामाजिक विकासमा टेवा पु¥याउन थालेको छ ।