काठमाडौं, मंसिर १
‘नेपाल प्रिमियर लिग (एनपीएल) को पहिलो संस्करणमै विश्वस्तरीय खेलाडीले देखाएको चासो र उनीहरूको अनुबन्धनले प्रतियोगिताको महत्व निकै बढाएको छ, यो हाम्रो अपेक्षाभन्दा राम्रो भइरहेको छ’ गत बिहीबार साँझ अबेरसम्म कार्यालयमा काममा तल्लीन स्वतन्त्र प्रताप शाहले कुराकानीको सुरुवातमा भने ।
‘सुदूरपश्चिम रोयल्स’का मालिकसमेत रहेका उनको व्यस्तता पनि उसैगरी बढेको छ, जसरी प्रतियोगिताको ‘चार्म’ बढिरहेको छ । ‘प्रतियोगिता सुरु हुन धेरै दिन बाँकी छैन, विदेशी खेलाडी अनुबन्धनदेखि प्रायोजकसँगको छलफलले समय निकाल्न पनि मुस्किल भइरहेको छ’ उनले भने, ‘अन्तर्राष्ट्रिय ब्रोडकास्टरदेखि खेलाडीको प्रवेशले प्रतियोगितालाई अझ स्तरीय बनाउँदै लगेको छ ।’
एनपीएलका आठ टिममध्ये सुदूरपश्चिम रोयल्सलाई शाहको कम्पनी एम्पायर स्पोट्र्स म्यानेजमेन्ट प्रा.लि.ले रु एक करोड ६८ लाख ८८ हजार आठ शय ८८ मा खरिद गरेको हो । जसरी प्रतियोगिताका आम दर्शक र व्यावसायिक कम्पनीहरूको चासो बढिरहेको छ, यसले एनपीएललाई प्रतिष्ठित र महत्वपूणर् प्रतियोगिताका रूपमा स्थापित गरेको उनको बुझाइ छ ।
दुई दशकभन्दा लामो समयदेखि अस्ट्रेलियामा रहेका शाहले त्यहाँ पनि क्रिकेट क्लब सञ्चालन गरिरहेका छन् । ‘विगत पाँच वर्षदेखि क्विन्सल्यान्ड राज्यको ब्रिसबेनमा एम्पायर लायन्स क्रिकेट क्लब सञ्चालन गरिरहेको छु, त्यहाँ पनि बर्षेनी क्रिकेट लिग आयोजना हुन्छ, यहाँ जस्तै बोलकबोलमा खेलाडी छनोट गरी प्रतियोगिता आयोजना भइरहेको छ’ उनले भने, ‘अस्ट्रेलियामा जागेको क्रिकेटको क्रेजले नै मलाई एनपीएलसम्म डोर्याएको हो ।’
स्कुले जीवनमा क्रिकेटमा सामान्य रुचि राख्ने उनी कुनै समय तेक्वान्दो खेलाडी थिए । त्यसबेला तेक्वान्दोका चर्चित खेलाडी दीपक विष्टलगायतसँग सहकार्य गरेको उनको अनुभव छ । विष्ट अहिले सुदूरपश्चिम रोयल्सको ‘ब्रान्ड एम्बासडर’ समेत हुन् ।
अध्ययनका सिलसिलामा सिङ्गापुर हुँदै सन् २००३ मा अस्ट्रेलिया पुगेका कैलालीको टीकापुरका शाहले अस्ट्रेलियामा पनि क्रिकेट क्लब सञ्चालन गरिरहेका छन् । सन् १९९८ मा टीकापुरबाट एसएलसीको पढाई सकाएपछि प्लस टु पढ्न काठमाडौँ आएका शाह सन् २००१ मा डिप्लोमा इन बिजनेस एडमिनिस्ट्रेसन पढ्न सिङ्गापुर गएकामा सन् २००३ मा एड्भान्स डिप्लोमा पढ्न उतैबाट अस्ट्रेलिया गएका हुन् ।
अस्ट्रेलियामा ‘माइग्रेस ल’को पढाइ सकाएपछि सन् २०१० मा शैक्षिक परामर्श क्षेत्रबाट व्यवसायमा हात हालेका उनले कुनै समय पाँचवटा रेस्टुरेन्ट समेत सञ्चालन गरेका थिए । उनलाई नेपाल सरकार संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रायलले २०७९ सालमा अस्ट्रेलियाका लागि पर्यटन दूतको महत्वपूणर् जिम्मेवारी दिएको थियो ।
गैरआवासीय नेपाली सङ्घ (एनआरएनए) को सचिवसमेत रहेका शाह सन् २०२१ मा स्थापना भएको अन्तर्राष्ट्रिय युवा उद्यमी महासङ्घको संस्थापक अध्यक्षसमेत हुन् । महासङ्घको सञ्जाल यतिबेला विश्वका १२ वटा देशमा फैलिएको छ । भविष्यमा ४० देखि ५० देशमा सञ्जाल विस्तार गर्ने र नेपालका लागि केही गरौँ भन्ने युवा उद्यमीहरूलाई अवसर प्रदान गर्ने योजना रहेको उनले सुनाए । यसै मञ्चमार्फत नेपालका विभिन्न क्षेत्रमा लगानी ल्याउने योजनाअन्तर्गत उनको नेतृत्वमा धनगढीमा पाँचतारे होटल निर्माणको प्रक्रिया अगाडि बढेको छ ।
विश्वभर फैलिएका नेपाली युवा उद्यमीलाई एकैठाउँमा ल्याई नेपालमा सामूहिक लगानीको अवसर सिर्जना गर्ने र ‘आइडिया’ आदानप्रदान गर्ने उद्देश्यले महासङ्घ गठन गरिएको उनको भनाइ छ । महासङ्घले पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन यही नोभेम्बर २९ र ३० मा हङहङमा आयोजना गर्दैछ । जसमा विश्वभर छरिएर रहेका दुई सयभन्दा बढी नेपाली युवा उद्यमीको सहभागिता रहने उनले जानकारी दिए ।
शाहको परिचय व्यवसायीका रूपमा मात्रै सीमित छैन, उनले केही चलचित्रमा नायकको भूमिमा अभियनसमेत गरेका छन् । नेपाली चलचित्र ‘फेसबुक’मार्फत कलाकारितामा प्रवेश गरेका उनले त्यसपछि ‘मेरो भ्यालेन्टाइन’ चलचित्रमा अभिनय गरे ।
सन् २००६ देखि एनआरएनमा आबद्ध शाहले सन् २००९ मा एनआरएनको अस्ट्रेलियाको उपाध्यक्ष भई छ वर्ष काम गरे । सन् २०१७ मा एनआरएन अस्ट्रेलियाको अध्यक्षमा झिनो मतान्तरले पराजित भए भने सन् २०२३ मा काठमाडौँमा सम्पन्न एनआरएनए अधिवेशनबाट वर्तमान कार्यसमितिको सचिवमा निर्वाचित भएका छन् ।
नेपाली क्रिकेटप्रतिको माया
अस्ट्रेलिया केन्द्रित व्यापार व्यवसाय भए पनि शाहले नेपाली क्रिकेटलाई लामो समयदेखि नजिकबाट नियालिरहेका छन् । विश्व क्रिकेटमा नेपाली खेलाडीले देखाउँदै आएको खेल कौशल र दर्शकको अपार मायाले उनलाई नेपाली क्रिकेटप्रति आकर्षित गरिरहेको छ । उनी आफैँ पनि नेपाली क्रिकेटका ठूला प्रसंशक हुन् ।
‘गत वर्ष श्रीलङ्कामा सम्पन्न एसिया कपमा त्यही पुगेर नेपाली क्रिकेट टोलीलाई हौसला दिनेमा म पनि थिएँ, सम्भव भएसम्म नेपालको खेल प्रत्यक्ष हेरिरहेको हुन्छ, नेपाली खेलाडीको प्रदर्शन पछिल्लो समय निकै प्रसंशायोग्य छ’ उनले भने ।
क्रिकेटप्रतिको यही प्रेमले आफूलाई एनपीएलसम्म डोर्याएको उनको भनाइ छ । ‘नेपालको खेल क्षेत्रमा केही गरौँ भन्ने थियो, यसैक्रममा केही समयअघि नेपाल क्रिकेट सङ्घ (क्यान) ले एनपीएलको टिमको बोलकबोल आह्वान गर्यो’ उनले भने ‘नेपाली क्रिकेटसँग आबद्ध हुने यो मेरा लागि अवसर बन्यो ।’
शाह एनपीएलकै कारण पनि नेपालमा क्रिकेटको पूर्वाधार निर्माण छिटो गर्नुपर्ने आवश्यकता भएको बताउँछन् । यस प्रकारका प्रतियोगितामा ‘होम’ र ‘अवे’ आधारमा खेल सञ्चालन गर्ने चलन हुन्छ । तर हाम्रोमा पूर्वाधार कमीका कारण अहिले काठमाडौँमा मात्रै सञ्चालन हुँदैछ । अबका केही वर्षमा प्रत्येक प्रदेशमा खेल हुनेमा शाह आशावादी छन् ।
‘एनपीएल नेपाली क्रिकेट विकासको आधार बन्न सक्छ, चितवन, रुपन्देही, धनगढीलगायतका स्थानमा निर्माणाधीन क्रिकेट मैदान पूरा भएपछि खेलाडीहरूलाई सहज हुनेछ’ उनले भने ‘एनपीएलकै कारण खेलाडी उत्पादन र विकासमा ठूलो सहयोग पुग्नेछ, राम्रा क्रिकेट खेलाडीलाई आर्थिक अभावकै कारण क्रिकेट छाड्ने वा विदेशिने बाध्यता हट्नेछ ।’
उनी अस्ट्रेलियाको क्विन्सल्यान्डमा पनि सन् २०१९ देखि ‘क्विन्सल्यान्ड नेपाली क्रिकेट लिग’मा पनि आबद्ध छन् । भविष्यमा सुदूरपश्चिम रोयल्सका खेलाडीलाई पनि अस्ट्रेलियामा लैजाने र त्यहाँ पनि अवसर दिने योजना बनाएको उनको भनाइ छ ।
उनले अस्ट्रेलियाका लागि टी-२० विश्वकप जिताउने टोलीका ब्राड हजलाई सुदूरपश्चिम रोयल्सको ‘मेन्टर’का रूपमा भित्र्याएका छन् । यसले दुई देशबीचको सम्बन्ध थप विस्तार हुनाका साथै नेपाली खेलाडीलाई पनि अस्ट्रेलियामा खेल्ने अवसर प्रदान हुनसक्ने शाहको भनाइ छ । जगत टमाटा मुख्य प्रशिक्षक रहेको सुदूरपश्चिम रोयल्सको कप्तान दीपेन्द्र सिंह ऐरीले गर्नेछन् ।
उक्त टोलीलाई स्कटल्यान्डका ब्रान्डन म्याकमुलेन, न्युजिल्यान्डका बलिङ अलराउन्डर स्कट कुगेलेइन, इङ्ग्ल्यान्डका सेफ अली जेब, यूएईका रोहन मुस्ताफाले साथ दिनेछन् ।
साथै टोली आरिफ शेख, अभिनाश बोहोरा, विनोद भण्डारी, अर्जुन कुमाल, खडक बोहोरा, इशान पाण्डे, नरेश बुढाऐर, भोजराज भट्ट, नरेन साउद र अमित श्रेष्ठ छन् ।
रासस
